ENGLISH
Bir yandan dünyada yaşanan global dalgalanma, diğer yandan iç siyasi çekişmeler nedeniyle “güven sorunu” yaşayan Türk tüketicisi, tüketimi azaltarak tasarruf dönemine geçiyor. Hazırgiyim ve gıda şirketleri ise gelişmeleri tehlike çanlarının çalması olarak yorumlamasa da planlarını yeniden gözden geçirmeye başladı.
Ipsos’un araştırmasında tüketim kategorileri içerisinde sadece gıda, ocak-şubat toplamında yüzde 1 büyüdü. En yüksek daralmanın yaşandığı atıştırmalık ürünler kategorisi, 2007’nin aynı dönemlerine göre ilk iki ayda sabit fiyatlarla yüzde 21, sadece şubat ayında ise yüzde 35 küçülme yaşarken kişisel bakım ürünleri ise ilk iki ayda yüzde 9, şubat ayında yüzde 8 geriledi. Ipsos KMG endeks analiz ekibine göre gelecek aylarda tüketicinin fiyat duyarlılığı artacak ve makul fiyatlı, makul kaliteli ürünlerin potansiyeli gelişecek.
Tüketicide güven sarsılıyor
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Başkanı Nuşin Oral, dünya ekonomisinin içinde bulunduğu durgunluk ve belirsizlik süreci nedeniyle özellikle ABD ve Türkiye tüketicisinde güven sarsılması yaşandığına dikkat çekti. “Dünya genelinde belli bir yavaşlama söz konusu. Bunda ABD’deki durgunluk, havalar ve arz patlaması gibi nedenler etkili oldu” diyen Oral, Türk perakendesinde de ekim ayından bu yana cirolarda yavaşlama söz konusu olduğunu vurguladı. Oral “Geçen yıl zaten metrekarede arz yüzde 22 büyürken, cirolar yüzde 12’de kalmıştı. Bunun yanında perakendede yatırımların geri dönüş süresi de 12 aydan 36 aya kadar uzadı. Talepte daralma da yaşanınca, sektörün nakit ihtiyacı karşılanmıyor. Bu da sıkıntı yaratıyor. Sektör bu yıl yüzde 25 büyüme planlıyor. Organize perakendede şu ana kadar bir sürü alışveriş merkezi anlaşması yapıldı. Bu yıl, geçen sene yapılan bu yatırımların geri dönüşü beklenecek” dedi.
Mudo, büyüme oranını revize etti
Mudo Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Taviloğlu, ABD’deki mortgage krizinin tüm dünyayı yavaş yavaş etkilediğini belirterek “Yılbaşını geçirdiğim ABD’de alışveriş kıtlığını yakından hissettim. Dünyada fırtına olurken bizde günlük güneşlik demenin âlemi yok” diye konuştu. Son 3-4 aydır herkesin durgunluktan şikâyet ettiğini vurgulayan Taviloğlu, durgunluk nedeniyle bu yılki büyüme hedeflerini revize etmek zorunda kaldıklarına dikkat çekti. Taviloğlu şöyle konuştu: “Korkmuyorum diye önlem almamak olmaz. Harcamalarda daha ekonomik gitmeye başladık. Geçen yılı yüzde 27 büyüme ile kapatmıştık. Bu yıla ilişkin büyümeyi ise geçen eylülde yüzde 35 olarak belirlemiştik. Kasımda yüzde 30’a çektik. Ocakta ise durum enteresanlaştı. Artık bu yılı yüzde 25 büyüme ile bitirirsek, başarılı kabul edeceğiz.”
Uzarsa tehlike çanları çalabilir
Türk tüketicisinin ve işletmecinin bilinçaltında hâlâ 2001 krizi izlerinin olduğuna dikkat çeken İnci Deri Yönetim Kurulu Başkanı Ali Murad Kızıltaş da bu tür ekonomik dalgalanmalarda tüketimlerin kısıldığını ve hazırgiyim perakendesinin de ilk etkilenen sektörlerden biri olduğunu ifade etti. Kızıltaş, “Bir hafta önceye göre yüzde 10 daralma var. Bu tabloda, küresel nakit akışındaki daralma ve Türkiye’deki siyasi belirsizlik etkili olabilir. Şu aşamada gelişmeleri takip ediyoruz. Bir şey söylemek için erken. Süreç uzarsa tehlike ortamının oluşmaya başladığını net olarak söyleyebiliriz” dedi. Perakendede eylülden bu yana sıkıntı hissedildiğini belirten Kızıltaş, bu durumu ciroların arz artışı ile aynı paralelde olmamasının da etkilediğini söyledi.
Küresel dalgalanmanın moral bozucu olduğunu ifade eden Tescilli Markalar Derneği Başkanı Selçuk Güzenge ise “ABD’deki durgunluk, global nakit akışının azalması, dünya genelinde durgunluğa neden oldu. Türk perakendesinde de 4 aydır bir durgunluk hâkim. Dünyada hâlâ iş yapan sadece 2 ülke var, onlar da Çin ve Rusya” dedi.
EN LÜKS SEMTLERDE BİLE DURGUNLUK VAR
Giderek belirgin hale gelen durgunluk, İstanbul’un en lüks alışveriş merkezlerinin yer aldığı Bağdat Caddesi esnafını da olumsuz etkiledi. İstanbul’da Bağdat Caddesi, Kozyatağı gibi noktalarda faaliyet gösteren Kirpi Restoran zincirlerinin sahibi Caner Dınız, küresel durgunluğun Türk restoranlarını da olumsuz etkilediğini belirtiyor. Büyümede bir daralma yaşadıklarını vurgulayan Caner Dınız, şunları söyledi: “Özellikle Bağdat Caddesi’nin genel yapısında bir iş kaybı söz konusu. Herkeste bir tedirginlik hâkim. Bu durum bizi de etkiledi. Caddedeki şubemiz, ocaktan itibaren büyüme oranı içinde yüzde 7’lik bir gerileme yaşadı. İyi fiyat, hijyenik ortam, tüketiciye güven ve lezzet gibi unsurlarla rekabeti sürdürüyoruz.”
TÜKETİCİ NE DİYOR
Ayşe Hamza-Bilgisayar mühendisi: Her şeyin ekonomik krize neden olması sonucu, tüketici tasarruf moduna girdi. Harcanabilecek para bile harcanmıyor. Buna ben de dahilim. Gelecek kaygısı yaşıyoruz. Bu belirsizlik ortamında 2 aydır temel ihtiyaçlar dışında alışverişe ara verdim. Özellikle giyimi kestim.
Şeyda Turan-Ev hanımı: Evimi satıp ev almayı düşünüyordum. Ama şimdi ev almaya korkuyorum. “Piyasa bozulursa, alacağım krediyi nasıl öderim” diye korkuyorum. Almayı düşündüğüm en düşük kredi 1500 YTL. Onu ödemek için ayda 5 bin YTL gelirin olmalı. O da yok. Ev almayı şimdilik erteledim.
Tayfun Barutçuoğlu-Nakliyatçı: Genel ekonomik seyir yüzünden alışverişlerde sürekli bir dikkat etme eğilimi taşıyoruz. Aşırıya kaçmamaya özen gösteriyoruz. Giyim, gıda zaten belli ölçüde yapılıyor, halen sinemaya gidiyoruz ama tiyatroya gidemiyoruz.
ŞİRKETLER NE DİYOR
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği Başkanı Nuşin Oral
Talepte daralma da yaşanınca, sektörün nakit ihtiyacı karşılanmıyor. Bu da sıkıntı yaratıyor. Sektör bu yıl yüzde 25 büyüme planlıyor.
Mudo Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Taviloğlu
Durgunluk nedeniyle bu yılki büyüme hedeflerini revize ettik. Artık bu yılı yüzde 25 büyüme ile bitirirsek, başarılı kabul edeceğiz.
İnci Deri Yönetim Kurulu Başkanı Ali Murad Kızıltaş
Bir hafta önceye göre yüzde 10 daralma var. Bu tabloda, küresel nakit akışındaki daralma ve Türkiye’deki siyasi belirsizlik etkili olabilir.
